Gözkapaklarınız mı kaşınıyor? Dudaklarınız mı şişiyor? Gözleriniz mi yaşarıyor? Yüzünüzde kızarıklıklar mı oluştu? Siz de nüfusun %2'lik bir kısmında olduğu gibi kullandığınız oje, maskara, şampuan, gündüz kreminiz hatta parfümünüz bile sizde alerji yapıyor olabilir. Alerjik reaksiyon verebilen kozmetik ürünler nasıl tanınır? En riskli maddeler nelerdir? Birlikte bakmaya ne dersiniz?

Kozmetik ürünlerin yol açtığı alerjik reaksiyonları gözlemlemek oldukça zordur çünkü bu tür reaksiyonlar genelde egzama veya döküntü şeklinde ve ancak riskli ürünü kullandıktan 48 saat sonra oluşur.

Alerjik reaksiyonlar tahrişten farklıdır. Tahriş genelde hassas ciltlerde ve genelde yanık veya hafif gerginlik şeklinde oluşur.

Tahrişlerin nedeni ise çoğu zaman aşırı sık yıkama, yetersiz durulama veya meyve asitleri ve asit A vitamini kullanımına bağlı olur. Bu tür tahrişler yumuşatıcı kremlerle ve kusurlu ürünün daha az kullanımıyla kaybolur.

Alerjen tabiatlı ürünlerin tespiti cilt testi ile yapılır.

Eğer bir alerjiden şüpheleniyorsanız, bir dermatologa (cildiyeci) veya alergiste (alerji uzmanı) görünmeniz gerekir. Kendisine her gün kullandığınız ve şüpheli olduğunu düşündüğünüz ürünlerinizle (ıslak mendil, şampuan, cilt bakım kremi, duş jeli, makyaj ürünleri vb.) giderek alerji testini cildiniz üzerinde yaptırabilirsiniz.

Bazı ürünler bu testlerden hemen sonra eğer sizde alerjik reaksiyon potansiyeli yüksekse hafif tepkimeler vererek kendini belli edecektir. Aslında gerçek etki 48 saat sonra küçük çaplı bir egzama olarak ortaya çıkacaktır. Bu ürünlerin içerik yapısı ambalajında belirtilmiş olup dermatolog gerekli görürse üretici veya ithalatçı firma ile irtibata geçerek alerjen maddeleri sorgulayabilir. Testlerin tamamlanması ve alerjen listesinin oluşturulması sürecinde egzamanın etkilerinin azaltılması için dermatolog sizden kortikosteroid krem uygulamanızı isteyebilir.

Kozmetik alerjisinde doğru tespit ve önlemleri alabilmek için kendinize doğru soruları sormalısınız.

Alerjik reaksiyon ürünü uyguladığım bölgede mi oluştu? Aslında çoğu zaman alerjik reaksiyon alerjen ürünün uygulandığı alanda gerçekleşir.

Göz kapaklarımda şişlik mi var? Ojeniz reaksiyon yaratmış olabilir. Evet, yanlış okumadınız. Tırnak cilası içinde bulunan bazı ürünler alerjik reaksiyon potansiyeli yüksek maddelerdir.

Parfüm ile temasım oldu mu? Parfüm doğrudan kullanıldığında, partneriniz kullandığında ve kendisine temas ettiğinizde veya yakınınızda püskürtüldüğünde alerjik reaksiyon yapabilir.

Yakın zamanda güneş banyosu yaptım mı? Güneşe çıkmadan önce cildinize uyguladığınız bazı ürünler fotoalerjiye (güneş alerjisine) neden olabilir.

Baş alerjenler: Parfümler...

Kullandığımız kremler, jeller ve losyonların içinde 5000-6000 farklı çeşitte bitkisel, hayvansal veya sentetik bazlı parfümler kullanılmaktadır. Bir kaç yıl öncesine kadar parfümlerin içerikleri sınaî sır olarak korunduğundan içlerinde hangi alerjen maddelerin olduğu büyük bir muamma idi. 2005 yılından beri özellikle Avrupa'daki kozmetik kullanım yasaları gereği alerji yaptığı bilinen 26 koku verici bileşen ürün etiketlerinde belirtilmek zorundadır. Bu 26 maddenin 8'i doktorların "Fragrance Mix" dedikleri ve hastaların parfüme duyarlılığın test edildiği bir karışım içinde bulunmaktadır. Bu maddeler şunlardır:

Amyl Cinnamal, Cinnamyl Alcohol, Cinnamal, Eugenol, Geraniol, Hydroxycitronellal, Isoeugenol, Evernia Prunastri, Sorbitan Sesquioleate

İkinci bir karışım olan "Fragrance Mix II" içinde de şu tamamlayıcı ürünler bulunur: Alpha-Hexyl-Cinnamaldehyde, Farnesol, Coumarine, Lyral, Citral, Citronellol.

Daha sonra tüm koruyucular gelir. Günümüzde birçok üründe bu tür koruyucular kullanılmamakta veya sadece cilt ile kısa temas süreli durulama fonksiyonu olan ürünlerle sınırlı olarak bulunmaktadır.

Yeni nesil alerjenlere dikkat!

Günümüzde daha önce bu özelliği bilinmeyen bazı maddelerin de alerjik reaksiyon vermeye başladığı tespit edilmiştir. Bunların arasında ilk sırada yüzey aktif maddeler sayılabilir. Her tür köpüren ve temizleyen ürünlerde (duş jelleri, şampuanlar, el sabunları vb.) bulunan bu maddeler (ki tansiyoaktif olarak da isimlendirilebilir) dermatologlar tarafından tehdit edici bulunmaktadır. Durulanmayan ürünler içinde de bu tür maddelere rastlanmaktadır (ıslak mendiller, makyaj temizleyici losyonlar...)

Günümüzde Uzak Doğu'da ve özellikle Japonya'da bio degradabl ve tamamen doğal bio yüzey aktif maddelerin üretildiğini öğrendim. Bu maddeler yakında ülkemizde birçok alanda kullanılmaya başlanacaktır.

Ayrıca, günümüzde özellikle saç ürünleri ve gündüz kremlerinde sıklıkla kullanılmaya başlanmış olan, emülsifiye etme özelliği taşıyan hidrolize buğday proteini de çok nadir olsa da anaflaktik şok (Anaflaksi, aniden ortaya çıkan, vücudu etkileyen, kısa sürede ölümle de sonuçlanabilen, şiddetli antijen-antikor tepkimesidir. Kişinin alerjen madde ile karşılaşması nedeniyle ortaya çıkan anaflaksinin kısa sürede oluşturduğu şiddetli belirti ve bulgulara anaflaktik şok denilmektedir) gibi ağır alerjik reaksiyonlar yaratabilmektedir.

Son olarak kimyasal bir filtre olup sıklıkla ve yüksek konsantrasyonlarda güneş kremlerinde kullanılmaya başlanmış olan Octocrylene (oktokrilen) de güneş ışınlarıyla birleştiğinde fotoalerji yaratabilmektedir.

Peki, alerjik reaksiyonlardan korunmak için hangi kozmetikleri seçmeliyiz?

Alerjik reaksiyon potansiyeli ve tehdidi oluşturan ürünleri öğrendikten sonra artık ürünlerin arka yüzündeki "İçindekiler/Ingredients:" başlıklı listeyi özenli bir şekilde okumalı ve içinde bu ürünlerin olmamasına dikkat etmeliyiz.

İçinde parfüm ve koruyucu madde olmayan ürünleri satın lamaya ağırlık vermeli, dermatologlarla çalışan laboratuvarların markalarını tercih etmeliyiz.

Hipoalerjenik özellikli ürünleri tercih etmeliyiz (her ne kadar bu ürünler de alerjik reaksiyon yaratmama özelliği taşımasa da), çünkü bu özellikte ürünler detaylı ve ciddi güvenlik testlerinden başarıyla geçmiş ve parfüm içermedikleri için egzama gibi sorunlar yaratabilecek alerjenler içermezler.

Kendinize iyi davranın.